Rok 1981

 

 

30 I – osiągnięto porozumienie w sprawie wolnych sobót i informacji o „S” w PRiTV. W Szczecinie ukazał się w nakładzie 100 tys. egz. pierwszy numer cenzurowanego tygodnika „Jedność”.

11 II – generał Wojciech Jaruzelski został powołany na stanowisko prezesa Rady Ministrów. W expose sejmowym zaapelował o 90 spokojnych dni.

12 II – powołane zostało Tymczasowe Prezydium Krajowej Komisji Porozumiewawczej w składzie: Lech Wałęsa (przewodniczący), Andrzej Gwiazda, Ryszard Kalinowski, Zbigniew Bujak, Tadeusz Jedynak, Jan Rulewski, Andrzej Słowik i Stanisław Wądołowski. Rzecznikiem prasowym został Karol Modzelewski a sekretarzem Andrzej Celiński.

8-9 III – na zjeździe w Poznaniu powstał NSZZ Rolników Indywidualnych „Solidarność”. Jego przewodniczącym został Jan Kułaj.

17 III – powstała „Sieć Organizacji Zakładowych NSZZ Solidarność Wiodących Zakładów Pracy”.

19 III – podczas sesji WRN w Bydgoszczy nie dopuszczono do głosu zaproszonych przedstawicieli „S”, którzy mieli zaprezentować racje strajkujących rolników. Protestującą delegację „S” milicja usunęła siłą z budynku. Trzy osoby: Jan Rulewski, Mariusz Łabentowicz i Michał Bartoszcze zostały pobite.

30 III – w dramatycznych okolicznościach parafowano Porozumienia Warszawskie (uzyskano zgodę na związek rolników) i odroczono strajk generalny. Jednym z warunków porozumienia było ujawnienie i pociągnięcie do odpowiedzialności sprawców prowokacji bydgoskiej. Kolejne terminy wyjaśnienia sprawy nie zostały dotrzymane (w przededniu I tury Krajowego Zjazdu „S” Prokuratura Generalna umorzyła śledztwo).

1 IV – KKP uznała porozumienie osiągnięte w Warszawie jako wstępne. Spotkało się ono z ostrą krytyką wielu działaczy „S”. Wyrażono niezadowolenie z autokratycznego trybu pracy grupy negocjacyjnej i ze zbytniego wzrostu roli ekspertów. Do dymisji z funkcji rzecznika prasowego podał się Karol Modzelewski, a z funkcji sekretarza KKP odwołano Andrzeja Celińskiego.

Po porozumieniu warszawskim aż do grudnia ciągnęły się wielokrotnie przerywane serie rozmów „S” z rządem, m.in. o reformie gospodarczej, praworządności, dostępie „S” do środków masowego przekazu, świadczeniach socjalnych. Miały doprowadzić do rozwiązania kwestii spornych, jednak nie przyniosły większych rezultatów.

3 IV – ukazał się pierwszy numer „Tygodnika Solidarność”, w nakładzie 500 tys. egz.

3 V – po raz pierwszy obchodzono oficjalnie rocznicę Konstytucji 3 maja.

10 IV – KKP powołała na swojego rzecznika Janusza Onyszkiewicza oraz utworzyła Biuro Informacji Prasowej „Solidarność” (BIPS) z siedzibą w Gdańsku.

22 IV – rząd podjął decyzję o wprowadzeniu kartek na masło, mąkę, ryż i kaszę.

12 V – rejestracja „Solidarności” Rolników Indywidualnych, której towarzyszył strajk okupacyjny w siedzibie ZSL w Bydgoszczy i głodówka w Inowrocławiu.

13 V – zamach na papieża Jana Pawła II.

9 VI – zarejestrowano NSZZ Indywidualnych Rzemieślników „Solidarność” oraz Konfederację Autonomicznych Związków Zawodowych.

28 VI – odsłonięcie pomnika ku czci ofiar Poznańskiego Czerwca 56. W Radomiu położono kamień węgielny pod pomnik Pamięci 1976roku.

3 VIII – akcja na warszawskim rondzie: MO zablokowała trasę protestacyjnego przejazdu MZK i innych przedsiębiorstw transportowych – 50 godzin kolumna stała na skrzyżowaniu ul. Marszałkowskiej i Al. Jerozolimskich, zjechała po 2-godzinnym strajku ostrzegawczym Regionu Mazowsze.

5-10 IX – I tura I Krajowego Zjazdu „S”. W hali Olivii zasiadło 865 delegatów reprezentujących 9,5 mln związkowców (do najliczniejszego Regionu Śląsko-Dąbrowskiego należało 1,4 mln osób). Przyjęto uchwały ws. przeprowadzenia referendum na temat kompetencji samorządu pracowniczego, ustaw o związkach zawodowych, w sprawie wyborów do rad narodowych i samorządności wyższych uczelni oraz wystosowano Posłanie do ludzi pracy Europy Wschodniej oraz „List do Polonii całego świata”. Zjazdowi towarzyszyła nagonka w mass mediach, w której coraz częściej zaczął się pojawiać zarzut o dążeniu „S” do przejęcia władzy.

26 IX-7 X – II tura zjazdu „S”, na której przeprowadzono wybory władz Związku. Na przewodniczącego wybrano Lecha Wałęsę. Przyjęto program Związku pod nazwą „Samorządna Rzeczypospolita”.

3 XII – Prezydium KK i przewodniczący zarządów regionu na posiedzeniu w Radomiu stwierdzili, że „rozmowy o porozumieniu narodowym wykorzystane zostały przez stronę rządową jako parawan osłaniający przygotowania do ataku na Związek”. Zapowiedziano 24-godzinny strajk protestacyjny w wypadku uchwalenia przez Sejm nadzwyczajnych pełnomocnictw dla rządu i strajk powszechny, gdyby zostały one wprowadzone w życie. Określono minimalne warunki porozumienia: zaprzestanie represji, uchwalenie ustawy o związkach zawodowych, demokratyczne wybory do rad narodowych, utworzenie Społecznej Rady Gospodarki Narodowej i dostęp do środków masowego przekazu.

11-12 XII – KK na obradach w Stoczni Gdańskiej potwierdziła decyzję z Radomia o strajku generalnym w razie wprowadzenia stanu wojennego.

12/13 grudnia – władzę w kraju przejęła Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego. Aresztowano prawie wszystkich przebywających w Gdańsku członków KK. W całym kraju internowano tysiące najaktywniejszych działaczy „S” i innych niezależnych organizacji.

13 XII – Rada Państwa podpisała sprzeczną z Konstytucją uchwałę o wprowadzeniu stanu wojennego. Zawieszono działalność związków zawodowych, organizacji i stowarzyszeń, zakazano organizowania strajków, akcji protestacyjnych oraz zwoływania wszelkiego rodzaju zgromadzeń i manifestacji. Wprowadzono godzinę milicyjną od 22 do 6 rano. Zakazano przebywania bez zezwolenia poza miejscem zamieszkania dłużej niż 48 godzin. Znaczną część zakładów pracy, w tym wszystkie kopalnie zmilitaryzowano. Zamilkły telefony. Dekret o stanie wojennym zaostrzył kary, stworzył nowe rodzaje przestępstw, wprowadził tryb doraźny i rozszerzył kompetencje sądów wojskowych. Rozpoczęły się strajki w zakładach o produkcji ciągłej na nocnej zmianie oraz na wyższych uczelniach.

14 XII – od rana stanęły największe fabryki, kopalnie, porty, stocznie, huty oraz setki małych zakładów. W Stoczni Gdańskiej Krajowy Komitet Strajkowy, powołany przez ocalałych członków prezydium KK (na czele stanął Mirosław Krupiński -wiceprzewodniczący KK „S”), ogłosił strajk generalny. Jednak łączność pomiędzy ośrodkami nie istniała. Regionalne KS działały jedynie we Wrocławiu (pod kierunkiem Władysława Frasyniuka), Gdańsku (Bogdan Borusewicz) i Świdniku. W Łodzi Andrzej Słowik i Jerzy Kropiwnicki urządzili przed siedzibą Zarządu Regionu demonstrację – zostali aresztowani i skazani na kary po 4,5 roku więzienia.

14/15 XII – rozpoczęły się pacyfikacje wielkich zakładów: czołgi miażdżyły ogrodzenia lub bramy, kordony wojska otaczały teren, ZOMO wdzierało się do wewnątrz. „S” zabroniła używania siły. Sterroryzowane załogi były wyprowadzane z zakładów. Szczególnie zajadle zaatakowano Śląsk.

16 XII – w bohaterskiej obronie kopalni „Wujek” zginęło 9 górników.

16/17 XII – pacyfikacja strajku w Stoczni Gdańskiej (zawieszono w niej pracę do początku stycznia). Aresztowano Mirosława Krupińskiego.

28 XII – po 14 dniach zakończył się – ostatni w całej Polsce – strajk okupacyjny w kopalni „Piast”.