Drapieżniki w krajobrazach zagospodarowanych
Przedstawione w artykule wybrane wyniki badań były prezentowane na 23 Kongresie Międzynarodowej Unii Biologów Łowieckich IUGB, który odbył się w Lyonie w 1997 roku.
Rysie w górach Jura i ich wpływ na domowe kopytne
Pierwsze pojawienie się rysi w Jurze we Francji odnotowano w 1974 r. W latach 1974-78 teren zasiedlania rysi miał powierzchnię około 1000 km2; w latach 1989-93 zwiększyła się ona do około 7700 km2. W tym samym czasie wzrosła populacja dzikich zwierząt kopytnych.
W 1984 r. odnotowano pierwszy atak rysi na owce. Do 1996 r. zaatakowane zostało 192 różnych stad owiec; łącznie odnotowano 928 ataków. Do 1986 r. notowano rocznie niewiele ataków – od 1 do 6. W następnych latach ich liczba wzrosła, dla przykładu: w 1987 r. wyniosła 19, w 1989 r. – 190. Od 1991 r. liczba ataków rysi wahała się od 65 do 95 w ciągu roku.
Średnio, około 60% stad owiec było atakowane tylko raz w roku, 28% – dwa razy, a 12% powyżej pięć razy w roku, przy czym zdarzyło się, że jedno stado było atakowane aż 31 razy.
Stan populacji dużych kopytnych i drapieżników w północno-wschodniej Azji
Autor badań, Zeleznov (spędził na Czukotce 10 lat, śledząc występowanie i behawior dzikich ssaków), zalicza teren badań do krajobrazu półotwartego, z trzema naturalnymi strefami: tajgą borealną, lasotundrą i tundrą. Są one zamieszkałe przez sześć gatunków dużych zwierząt kopytnych i pięć gatunków dużych drapieżników. Różnorodność środowiskowa determinuje znaczne zróżnicowanie warunków biotopu dla roślinożerców i drapieżników. Przykładowo, niedźwiedzie polarne występują wzdłuż linii wybrzeża i na terenie wiecznej zmarzliny lodowej we wschodniej Syberii, na Czukotce i Morzu Beringa, jak również wzdłuż wschodnich wybrzeży Alaski. Populacja niedźwiedzi z regionów Czukotka – Alaska nie przekracza 5 tysięcy osobników; rocznie jest zabijanych 120-125 tych zwierząt.
Z badań Zeleznova wynika, że najbardziej rozpowszechnionym gatunkiem w pn.-wsch. Azji są wilki. Są dwie etologiczne populacje wilków: jedna poluje wyłącznie na renifery domowe, druga – wyłącznie na renifery dzikie. W ostatnich latach populacja wilków gwałtownie wzrosła. Ich liczebność szacuje się na 1100-1200 osobników w krajobrazie otwartym Czukotki i wciąż się powiększa.
Wpływ człowieka na duże kopytne i drapieżniki w pn.-wsch. Azji w krajobrazie otwartym i na terenach granicznych sprawia, że los wielu tych zwierząt zależy od człowieka. Zdaniem autora, program ich ochrony musi być kompleksowy, długofalowy i na Północy powinien dotyczyć krajobrazów otwartych i około polarnych.
Problem ochrony niedźwiedzi polarnych w arktycznej części Rosji
Polowanie na niedźwiedzie polarne jest w Rosji zabronione od 1956 r. Zdaniem Ovsyanikova, różne zasady i techniki ochrony tego gatunku powodują, że wyraźny jest wpływ różnych czynników na bytowanie niedźwiedzi w środkowej i wschodniej arktycznej części Rosji. Najzdrowsza jest \”czukocko-alaska\” populacja niedźwiedzi, jakkolwiek nielegalne polowania są tu najczęstsze. Zagrożenia dla tej populacji niedźwiedzi to:
. wzrost kłusownictwa (w związku z otwarciem sezonu polowań na niedźwiedzie),
. planowane wydobywanie kopalin na kontynentalnych szelfach (skałach podwodnych) Arktyki,
. zmniejszenie się liczebności fok,
. otwarcie dróg wodnych Północ-Wschód dla statków,
. postępujące globalne ocieplenie klimatu,
. wzmożenie turystyki.
Zdaniem autora, niezbędne są zabiegi ochronne a zwłaszcza:
. utworzenie morskich stref ochronnych wokół wysp Wrangel i Herald oraz w centralnej części Morza Czukockiego;
. skuteczne wdrożenie i przestrzeganie prawa dotyczącego ochrony zwierzyny.
Lepiej chronione przed kłusownictwem (nielegalnymi polowaniami) są niedźwiedzie bytujące na Morzu Łaptiewów, dzięki temu, że region ten jest oddalony od osiedli ludzkich, a tym samym – od dodatkowych źródeł pokarmu dla niedźwiedzi. Większym zagrożeniem dla tych populacji są:
. otwarcie linii wodnej Północ-Wschód dla statków handlowych
. skażenie Oceanu Arktycznego środkami toksycznymi z syberyjskich rzek.
Ważne jest, zdaniem autora, ustanowienie prawnej ochrony Wysp Nowosyberyjskich. Potrzebne są dalsze badania w celu określenia sposobu ochrony tych biotopów.
Populacje niedźwiedzi w czterech regionach północnej Syberii są poważnie zagrożone przez skażenia wód w Morzu Barentsa i Morzu Karskim oraz przez zakłócenia w ekosystemach morskich wskutek nadmiernego połowu. Kumulowanie się trucizn u niedźwiedzi może powodować obniżenie zdolności reprodukcyjnych oraz patologie behawioralne. Zdaniem autora, w celu ochrony populacji niedźwiedzi niezbędne jest radykalne zmniejszenie skażenia oceanu. Nielegalne polowania są poważnym zagrożeniem tylko w rejonie Dikson.
