Charakterystyka płazów:
– organizmy dwuśrodowiskowe – Amphibia
Budowa morfologiczna:
– w ciele płazów można wyróżnić kilka odcinków (głowę, tułów i ogon, którego brak u bezogonowych)
– brak szyi
– posiadają parzyste kończyny (za wyjątkiem beznogich), z silniej rozwiniętymi odnóżami tylnymi (szczególnie u bezogonowych)
– kończyny dzielą się na:
Ramię Udo
Przedramię Podudzie
Nadgarstek Stęp
Śródręcze Śródstopie
Palce dłoni Palce stopy
Pokrycie ciała:
– skóra pokryta cienkim naskórkiem o niewielkim stopniu zrogowacenia
– skóra silnie ukrwiona
– występują w niej liczne wielokomórkowe gruczoły pęcherzykowate
– ciało pokryte śluzowatą wydzieliną chroniącą przed wysychaniem i umożliwiającą intensywną wymianę gazową
– część gruczołów wydziela jad (np. ropuchy produkują bufoninę i bufotalinę)
– w skórze właściwej znajdują się liczne komórki barwnikowe
Szkielet:
Osiowy składający się z:
– Czaszki (tzw. ażurowej, połączonej ruchomo z kręgosłupem za pomocą dwóch kłykci potylicznych)
– Kręgosłupa podzielonego na odcinek szyjny, tułowiowy, krzyżowy i ogonowy
Układ mięśniowy:
– mięśnie płazów (szczególnie ogoniastych) wykazują jeszcze wiele cech pierwotnych
– w odcinku tułowiowym zachowuje się wyraźna segmentacja mięśni
– do postępowych możemy zaliczyć rozwinięcie silnej muskulatury kończyn dolnych u bezogonowych, co ma związek ze sposobem lokomocji
Układ oddechowy:
– płazy są zasadniczo zwierzętami płucodysznymi
– płuca płazów są parzystymi, cienkościennymi workami, tylko u bezogonowych powierzchnia zwiększa się dzięki sfałdowaniu przegród pierwotnych
– u beznogich funkcjonuje tylko jedno płuco (drugie jest szczątkowe)
– powierzchnia czynna w takich płucach jest niewielka i dość słabo pokrywa zapotrzebowanie tlenowe ustroju
– uwolniona od łuskowego, a wcześniej kostnego pancerza skóra przejęła część funkcji oddechowych
– larwy płazów są skrzelodyszne
– u niektórych (np. reliktowy i endemiczny gatunek odmieńca jaskiniowego) skrzela zachowują się przez całe życie
– płuca płazów są stale narażone na wysychanie
– silnie ukrwiona pow. ciała nie pozwala płazom na życie w środowiskach hipertonicznych
– wentylacja płuc odbywa się dzięki ruchom jamy gębowej
– brak klatki piersiowej uniemożliwia aktywną zmianę objętości płuc
Układ krążenia:
– u larw i form trwałoskrzelnych przypomina układ krążenie ryb (zawiązuje się 6 łuków skrzelowych aorty)
– u płucodysznych dwa łuki aorty zanikają i zostają pary 3 – 6
– oddychanie płucne spowodowało wyodrębnienie małego obiegu
– nastąpił podział przedsionka na lewy i prawy
– serce składa się z cienkościennej zatoki żylnej, dwóch gładkościennych przedsionków, pojedynczej mięsistej komory (zawierającej blaszki i beleczki utrudniające mieszanie się krwi) oraz krótkiego stożka tętniczego, przechodzącego w pień płucny
– krążenie:
płuca (natlenienie krwi) – II żyły płucne (po jednej z każdego płuca) – łączą się w żyłę płucną – lewy przedsionek – wlanie krwi przez otwór przedsionkowo – komorowy do lewej części gąbczastej komory – stożek tętniczy – aorta – rozprowadzenie krwi po dużym obiegu – powrót żyłami głównymi ( przednimi i tylnymi) – żyła wątrobowa – zatoka żylna – prawy przedsionek – prawa część komory – stożek tętniczy – pień płucny – II tętnice płucne – płuca
– obieg skórny: od każdej tętnicy płucnej odchodzą odgałęzienia tętnicze do skóry (część krwi zostaje natlenionej w naczyniach włosowatych ciała), krew wraca żyłami skórnymi, które uchodzą do żył głównych, tuż przed zatoką żylną
– wydajność systemu krążenia zależy ściśle od temperatury
– posiadają duże, owalne i jądrzaste erytrocyty
– proces krwinkotwórczy zachodzi w grasicy, obwodowych częściach wątroby i słabo w szpiku kostnym
Układ wydalniczy i rozrodczy:
– posiadają dość szerokie, taśmowate i jednolite parzyste nerki
– wzdłuż nich na brzegach znajduje się moczowód pierwotny
– silnie rozcieńczony mocz uchodzi do steku, którego uchyłek tworzy pęcherz moczowy (resorbujący wodę)
– nerkę dorosłych płazów tworzy pranercze, rozwijające się ze środkowej części mezodermy nerkotwórczej
– płazy wydalają mocznik (skrzelodyszne larwy amoniak)
– u większości płazów zapłodnienie jest zewnętrzne (u części płazów beznogich jest wewnętrzne – jajorodność)
– duże komórki jajowe, otoczone galaretowatą osłonką, średnio zasobne w żółtko
– w rozwoju pojawia się larwa – kijanka – posiadająca skrzela zewnętrzne, szczeliny skrzelowe i często również przyssawki pozwalające przyczepienie się do podwodnych rodług; odżywia się planktonem; wykształca ogon;
